Tradycje szkolnictwa elementarnego w Łękach Strzyżowskich sięgają końca XVI w., kiedy to istniała tutaj przez kilkanaście lat szkoła parafialna. Uczono w niej pacierza i katechizmu, śpiewu, czytania i pisania, trochę rachunków i gramatyki. Jak sama nazwa wskazuje była ona utrzymywana przez parafię i kierowana przez proboszcza. W połowie XIX w. dzieci z Łęk uczęszczały do istniejącej w Łączkach szkoły organistowskiej, a następnie do, funkcjonującej od 1860 r. w tej samej miejscowości, szkoły ludowej. Jej utrzymanie znajdowało się w gestii gmin, z których dzieci uczęszczały do tej szkoły.

Rozwój szkolnictwa elementarnego nastąpił dopiero po uzyskaniu przez Galicję autonomii w ramach monarchii habsburskiej. Podstawowe znaczenie dla szkolnictwa w tym okresie stanowiła ustawa z 1867 r. o narodowym języku nauczania w szkołach oraz zatwierdzony również w tym roku statut Rady Szkolnej Krajowej – autonomicznych władz szkolnych.

W 1873 r. galicyjski Sejm Krajowy uchwalił Ustawę o zakładaniu i utrzymywaniu publicznych szkół ludowych i posyłaniu do nich dzieci. Jej przepisy określały naukę jako obowiązkową i bezpłatną dla dzieci obojga płci w wieku 6-12 lat. Ustanowiono jednakowy program nauczania dla szkół miejskich i wiejskich. Program ten obejmował naukę czytania i pisania w języku ojczystym, wiadomości z nauk przyrodniczych, historii i geografii. Ustawa ustanawiała sieć szkół ludowych w każdej gminie, ich stopień organizacyjny, od szkół jednoklasowych o jednym nauczycielu po pełne sześcioletnie szkoły o sześciu nauczycielach. Szkoła publiczna miała być prowadzona wszędzie, gdzie w obwodzie znajduje się przynajmniej 40 dzieci w wieku do pobierania nauki obowiązanych, któryby w przeciwnym razie musiały uczęszczać do szkoły oddalonej od ich zamieszkania więcej niż pół mili (ok. 3, 7 km).

W listopadzie 1890 r. doszło, z inicjatywy władz gminy Łęki, do spotkania z Okręgowym Inspektorem Szkolnym w Jaśle - Adolfem Szostkiewiczem. W trakcie zebrania gmina Łęki „dobrowolnie i z własnej ochoty zobowiązała się u siebie swoją szkołę wybudować i usunąć się na rok 1891 ze związku szkoły łączkowskiej”. 1 września 1891 r. dzieci z Łęk zaczęły uczęszczać do własnej szkoły umieszczonej początkowo w wynajętym prywatnym budynku. Następnie zakupiono karczmę z przynależną parcelą i zbudowano budynek murowany z jedna salą naukową i mieszkaniem dla nauczyciela (część parterowa dzisiejszej szkoły). Organizatorem i pierwszym nauczycielem szkoły był WAWRZYNIEC TOMASZEWSKI.

Początkowo szkoła funkcjonowała jako jednoklasowa. Po kilku latach, wobec faktu, że liczba dzieci przekracza liczbę 80 władze szkolne przydzieliły drugiego nauczyciela, a szkoła przybrała wówczas charakter szkoły ludowej jednoklasowej z klasą nadetatową. W 1911 r. podniesiono jej stopień organizacyjny. Stała się ona wówczas szkoła ludową dwuklasową mieszaną pospolita. Ważną role w funkcjonowaniu szkoły pełniła Rada Szkolna Miejscowa, której głównym zadaniem była troska o realizację potrzeb materialnych podległej placówki. Jej pierwszym przewodniczącym był właściciel obszaru dworskiego Józef Lesikowski. W 1906 r. przewodniczącym Rady Szkolnej Miejscowej w Łękach wybrano reprezentanta Gminy Józefa Gałuszkę. Jego następcami w okresie I wojny światowej byli Walenty Radwański i Wojciech Urban.

Koniecznością w tym czasie było pozyskanie drugiej sali lekcyjnej i drugiego mieszkania dla nauczyciela. Dorywczo pozyskiwano je przez wynajęcie w prywatnych domach. Konieczna stała się rozbudowa szkoły. W 1908 r. Rada Szkolna Miejscowa w Łękach podjęła uchwałę o „rozszerzeniu własnego budynku szkolnego odpowiednio dla potrzeb szkoły dwuklasowej”. Jednak, gdy wreszcie udało się rozpocząć przygotowania do inwestycji, nastąpił wybuch I wojny światowej i musiano ją przełożyć na lepsze czasy.

W odrodzonej Rzeczypospolitej wprowadzono obowiązek siedmioletniego uczęszczania do szkoły powszechnej. Usankcjonowano różne stopnie organizacyjne szkół w zależności od liczby dzieci i gęstości zaludnienia. Tego stanu nie udało się zmienić do końca II RP. Trudności pierwszych lat po wojnie oraz kłopoty lokalowe sprawiły, że Publiczna Szkoła Powszechna w Łękach funkcjonowała początkowo jako jednoklasowa. W dalszym ciągu sprawy materialne funkcjonowania szkoły znajdowały się w gestii Rady Szkolnej Miejscowej, którą w okresie międzywojennym kierowali Wawrzyniec Świerczek, Karol Świszcz i Piotr Gałuszka.

W 1925 r. nowym kierownikiem szkoły został PIOTR MAŚLANKA. Udało mu się wydzierżawić salę w budynku Kółka Rolniczego i szkoła od 1926 r. funkcjonowała jako Dwuklasowa Publiczna Szkoła Powszechna im. Jana Kantego. Jednak konieczna była rozbudowa szkoły. Na początku lat 30. przystąpiono do wykonania pietrowej dobudówki, którą oddano w stanie surowym w 1937 r. Znajdowały się w niej pomieszczenia na 3 sale lekcyjne, kancelarię oraz piwnica na opał. Przed rozpoczęciem roku szkolnego 1939/1940 jedna sala została oddana do użytku szkolnego.

1 września 1939 r. wojska niemieckie dokonały agresji na Polskę, dając początek II wojnie światowej. Osiem dni później wojska niemieckie zajęły tereny powiatu krośnieńskiego i rozpoczęła się noc okupacji trwająca prawie 5 lat. 15 listopada 1939 r. na polecenie władz okupacyjnych rozpoczął się nowy rok szkolny. Nowym kierownikiem szkoły, w miejsce dotychczasowego P. Maślanki, który jako żołnierz Wojska Polskiego przedostał się w trakcie kampanii wrześniowej na Węgry, gdzie został internowany, mianowano STANISŁAWA DUSZĘ. Następnym kierownikiem szkoły był MARIAN JAŚNIACZYK, a po jego śmierci w 1942 r. jego żona JANINA, która kierowała szkołą do czasu „wyzwolenia”.

Z programu szkolnego usunięto historię, geografię, literaturę ojczystą i gimnastykę, a wiosną 1940 r. wprowadzono nowy podręcznik do nauki języka polskiego. Obok oficjalnego nauczania prowadzono tajne, w które mocno zaangażowani byli Stanisław Dusza i nauczycielka Helena Demczuk.

Na początku okupacji wykończono drugą salę lekcyjną, jednak szkoła nie mogła z niej korzystać, gdyż cały budynek został przejęty przez niemieckie władze wojskowe. Zorganizowały w nim szkołę szybowcową. Na polu szkolnym zbudowano kilka baraków na kuchnie i urządzenia gospodarcze. W 1941 r. postawiono również baraki dla junaków Baudinstu, którzy pracowali przy regulacji Wisłoka. W tej sytuacji nauka szkolna odbywała się w sali Kółka Rolniczego.

W połowie sierpnia 1944 r. Łęki opanowały wojska Armii Czerwonej, a linia frontu przesunęła się za Wisłok. W szkole został przez Sowietów zorganizowany szpital wojskowy. Wtedy to zostały zniszczone wszystkie akta szkolne łącznie z kroniką szkoły. Dopiero w listopadzie 1944 r. zlikwidowano szpital i Sowieci opuścili budynek. Był on jednak bardzo zdewastowany.

Z początkiem grudnia kierownikiem szkoły został mianowany w STANISŁAW KRECHOWICZ i szkoła zaczęła ponownie funkcjonować. W styczniu 1946 r. powrócił do pracy z niewoli niemieckiej dawny kierownik szkoły Piotr Maślanka, który ponownie został jej kierownikiem i piastował tę funkcję do 1958 r.

Po „wyzwoleniu”, mimo trudności lokalowych i kadrowych, został podniesiony stopień organizacyjny placówki, która stała się pełną siedmioklasową szkołą powszechną. Przybrała ona charakter zbiorczej, do której uczęszczały nie tylko dzieci z Łęk, ale także starsze roczniki z Przybówki, Wojaszówki, Łączek Jagiellońskich, Wojaszówki oraz Pietruszej Woli i Rzepnika.

Ujemnym efektem nowej sytuacji politycznej było dążenie władz komunistycznych, aby szkoła wychowywała młodych ludzi na „światłych i twórczych” „budowniczych Polski Ludowej”. Praca dydaktyczno-wychowawcza miała opierać się na marksistowsko-leninowskich podstawach. Szkoła miała wyrabiać przekonanie o wyższości socjalizmu, wiązać patriotyzm z internacjonalizmem oraz popularyzować osiągnięcia Związku Sowieckiego jako głównego partnera i sojusznika Polski Ludowej. Nauczycieli poddano indoktrynacji politycznej i nakazano im czynić podobnie ze swymi wychowankami. Temu celowi służyła reforma systemu szkolnictwa przeprowadzona przez komunistów w 1948 r. Zmianie uległa nazwa najniższego stopnia szkolnictwa, któremu nadano miano szkoły podstawowej. Przeprowadzono też, zgodnie z dyrektywami partii komunistycznej, zmiany programów nauczania w kierunku podniesienia poziomu ideoligicznego i oparciu treści nauczania na założeniach marksizmu i leninizmu. Od 1 września 1958 r. kierownikiem został STANISŁAW LEŃ, którego w 1965 r. zastąpił KAZIMIERZ LATKIEWICZ. W lutym 1968 r. kierownikiem (od 1972 r. dyrektorem) szkoły została TERESA LATKIEWICZ.

Na początku lat 60. władze Polski Ludowej przystąi90upiły do przeprowadzenia reformy szkolnictwa, zapoczątkowaną ustawą sejmową z 15 lipca 1961 r. Jej celem było dostosowanie szkolnictwa do istniejącego systemu politycznego. Szkoły i inne placówki edukacyjne miały kształtować naukowy pogląd na świat i wychowywać „w duchu socjalistycznej moralności i socjalistycznych zasad współżycia społecznego”. Uznano, że szkoły są instytucjami świeckimi, a całokształt nauczania i wychowania ma charakter świecki. W tej sytuacji w szkole zabrakło miejsca na naukę religii. Reformę tę przeprowadzono w latach 1962-1971. Zasadniczym jej elementem było wprowadzenie 8-klasowej szkoły podstawowej. W 1967 r. VIII klasę Szkoły Podstawowej w Łękach Strzyżowskich ukończył pierwszy rocznik.

W tym czasie coraz bardziej uwidaczniały się problemy lokalowe. Szkoła w Łękach posiada bowiem jedynie pięć pomieszczeń. Brakowało pomieszczeń na pokój nauczycielski, kancelarię, magazyn pomocy naukowych. Odrębnym problemem był brak sali gimnastycznej. Władze szkoły starały się wynająć pomieszczenia w dawnym dworze, w którym mieścił się ówcześnie ośrodek kolonijny oraz w Domu Strażaka, ale bez powodzenia.

31 stycznia 1971 r. w budynku szkolnym odbyło się zebranie wiejskie, na którym postanowiono podjąć rozbudowę szkoły czynem społecznym. Powołano społeczny komitet na czele z Janem Łukasikiem. Jednak inicjatywa ta nie uzyskała wsparcia władz państwowych, które przystępowały w tym czasie do kolejnej reformy systemu oświaty zmierzającej do zorganizowania szkoły 10-letniej i tworzenia gminnych szkół zbiorczych.

Mimo trudności lokalowych i braku sali gimnastycznej uczniowie szkoły na przełomie lat 60. i 70. odnosili duże sukcesy w zawodach nawet na szczeblu powiatowym, rejonowym i wojewódzkim. Chlubą szkoły była drużyna dziewcząt w piłce ręcznej, biorąca udział w lidze wojewódzkiej szkół podstawowych i zajmująca czołowe lokaty. Do najlepszych piłkarek należały: Maria Musiał, Halina Wanat, Halina Tabak, Maria Kłosowicz, Wiesława Piękoś, Ewa Makoś, Wiesława Wanat, Grażyna Ciempa, Zofia Gałuszka, Maria Wanat. Duże sukcesy odnosili też lekkoatleci, zwłaszcza w konkurencjach rzutowych (kula, dysk, oszczep) oraz biegowych. Były one udziałem: Janina Bik. Zofia Stasiowska, Helena Szura, Maria Waląg, Bogusława Świszcz, Stefania Stasiowska, Halina Wanat, Zofia Gałuszka, Janina Ciempa oraz Janusz Biernacki, Jan Czech i Janusz Gaj. W 1976 r. dyrektorem szkoły została ANIELA LUBOJEMSKA. Udało się jej częściowo rozwiązać problemy lokalowe poprzez wynajęcie początkowo 2 pomieszczeń na resztówce podworskiej, a następnie poprzez przejęcie mieszkań nauczycielskich w starej części budynku szkolnego. W latach 1982 – 1984 wynajmowano salę taneczną w Domu Strażaka, gdzie prowadzono zajęcia wychowania fizycznego.

Efektem pracy nauczyciela wychowania fizycznego Tadeusza Szlachty były sukcesy uczniów szkoły w tenisie stołowym (II miejsce Renaty Bieleckiej i Ewy Korzeniowskiej w zawodach wojewódzkich) oraz warcabach stupolowych (II miejsce drużyny w składzie: Joannę Piękoś, Jerzy Lubojemski i Sławomir Lubojemski na zawodach ogólnopolskich). W 1985 r. dyrektorem szkoły został ANDRZEJ KOZIK. Szkoła w dalszym ciągu borykała się z problemami lokalowymi. Aby je choć częściowo rozwiązać wynajmowano świetlicę i salę widowiskową w Domu Strażaka, a nawet zajęcia lekcyjne odbywały się w punkcie katechetycznym.

W 1991 r. powołany został Społeczny Komitet Modernizacji Szkoły, którego przewodniczenie objął dyrektor szkoły. Na przełomie kwietnia i maja 1992 r. wykonano fundamenty pod nowy budynek. W listopadzie 1994 r. oddano obiekt w stanie surowym. Budowę sfinansowało Kuratorium Oświaty i Wychowania w Krośnie oraz urząd Gminy w Wojaszówce, a mieszkańcy miejscowości okręgu szkolnego (Łęki Strzyżowskie, Pietrusza Wola i Rzepnik) przepracowali wiele dniówek w czynie społecznym.

1 września 1997 r. w obecności przedstawicieli władz państwowych i samorządowych oraz zaproszonych gości i miejscowego społeczeństwa odbyło się uroczyste otwarcie szkoły oraz nadanie jej imienia Jana Kochanowskiego. Otwarcia dokonali: wojewoda krośnieński Piotr Komornicki, kurator oświaty Marian Duda oraz wójt Gminy Wojaszówka Stanisław Blicharczyk. Następnie szkołę poświęcił biskup rzeszowski Edward Białogłowski. Rok szkolny 1991/1992 był setnym rokiem w funkcjonowaniu szkoły w Łękach Strzyżowskich. W dniu 17 maja 1992 r. odbyła się uroczystość zamykająca obchody jubileuszowe. Uczestniczyli w niej m.in.: sufragan Diecezji Rzeszowskiej ks. bp. Edward Białogłowski, Kurator Oświaty i Wychowania w Krośnie – Mirosław Mańkowski, wójt Gminy Wojaszówka Janusz Nawrocki i przewodniczący Rady Gminy Wojaszówka Grzegorz Sompel oraz emerytowani nauczyciele szkoły w Łękach Strzyżowskich.

W 1998 r. przystąpiono do budowy pełnowymiarowej sali gimnastycznej. 2 maja 2001 r. została ona uroczyście oddana do użytku.

W 1999 r. została przeprowadzona reforma systemu oświaty. W jej wyniku utworzono 6-letnie szkoły podstawowe i 3-letnie gimnazja. Pomimo rozbudowy szkoły i budowy sali gimnastycznej oraz starań społeczeństwa Łęk Strzyżowskich gimnazja utworzono w Odrzykoniu i Przybówce. W Łękach pozostała jedynie szkoła podstawowa, do której uczęszczają dzieci z Łęk, Pietruszej Woli, Rzepnika i Przybówki.

Funkcję dyrektora Szkoły Podstawowej w Łękach Strzyżowskich od 2004 r. pełni RENATA GRZĄSIAK. Kontynuuje ona działania w kierunku przystosowania bazy lokalowej i kadry nauczycielskiej do współczesnych wymagań. W 2005 r. uruchomiono nowoczesną pracownię internetową, a dwa lata później pracownię językową, z wyposażeniem pozwalającym na wdrożenie nowoczesnych metod nauki języków obcych.

 

Opracował: Wiesław Syrek